پلی اتیلن ترفتالات (PET یا PETE) گرفته شده از کلمات PolyEthylene Terephethalate می باشد و در دسته بندی پلیمرها با زنجیره طولانی و وابسته به خانواده ی پلی استر ها قرار می گیرد. مواد تولید PET عبارتند از: ترفتالیک اسید خالص و اتیلن گلایکول که هر دوی این ها از مواد خام نفتی مشتق می شوند.
این پلیمر یکی از پرکاربردترین پلیمرهای ترموپلاستیک در سراسر دنیا می باشد. این پلیمر در صنایع نساجی با نام تجاری پلی استر شناخته می شود. پت ظاهر و شکلی شفاف، پلاستیکی و نیمه کریستالی دارد. کاربرد و موارد استفاده از پت ها در سه بخش اصلی به شرح زیر است. در نساجی به عنوان فیبر در تولید پوشاک، به عنوان یک مانع رطوبتی در صنایع بسته بندی و بطری سازی و دیگر صنایع مرتبط با این دو مورد سومین مورد استفاده به عنوان پلاستیکی مهندسی می باشد که از ترکیبات آن با مواد دیگری نظیر فیبر شیشه ، استحکام مواد افزایش می یابد. در این مقاله قصد داریم که در مورد بطری پت صحبت کنیم.
انواع بطری پت
✔ بطری پت کتابی
✔ بطری پت دارویی
✔ بطری پت استوانه ای
✔ بطری پت مایع ظرف شویی
✔ بطری پت 5لیتری
✔ بطری پت یک لیتری
✔ بطری پت ادویه
✔ بطری پت گلاب
بطری پت چیست؟
بطری پت pet یا همان پلی اتیلن ترفتالات یکی از مشتقات پلیمری (گرما-پلاستیک) می باشد. این بطری ها بیشتر برای آب های معدنی و یا نوشیدنی ها (نوشیدنی های گازدار و غیرگازدار) تولید و مورد استفاده قرار می گیرند. تفاوت این نوع از ماده و این نوع از بطری ها، با دیگر مواد پلاستیکی ، سازگار بودن آن با بدن انسان است.رمصرف این مواد ، بوییدن و لمس کردن وسایل تولید شده با این مواد برای انسان ها ضرری نداشته و از این رو از آن ها در بسته بندی ها و صنایع خوراکی به وفور استفاده می شود.ساخت بطری های پت نسبت به ساخت سایر محصولات آن رایج تر و متدوال تر است اما پت ها انواع مختلفی دارند که ما در ادامه انواع پت را بررسی می کنیم.در ایران از این پلیمر بیشتر برای ساخت و تولید انواع بطری پت، نظیر بطری های آب آشامیدنی استفاده می گردد.
با توجه به مضر نبودن این مواد و با توجه به مقاومت بالایی که بطری های ساخته شده با این مواد دارند، همینطور به دلیل مقاومتشان در برابر دما، مقاوم بودن در برابر شکستگی، دما و نفوذ گازها ، سبک بودن و وزن کم، تولید این محصولات روز به روز در حال افزایش می باشد. از طرفی قیمت ارزان این نوع بطری های تولید شده با مواد پت، نسبت به سایر مواد بسته بندی، نظیر فلز و شیشه، باعث شده تا تولید این بطری ها با این مواد بیشتر شود. اما مساله ای که بشریت را درگیر آن می کند بحث حجم و تجزیه ناپذیری آن ها در زمان کم است. این بطری که با وجود اینکه وزن کمی دارند، حجم زیادی را اشغال می کنند. از طرفی تجزیه این مواد چیزی در حدود 300سال زمان لازم دارد، پس بحث بازیافت این محصولات اهمیت پیدا می کند.
صنایع استفاده کننده از پت
✔ پلی اتیلن ترفتالات در صنعت نساجی: این ماده در صنعت نساجی با نام و عنوان پلی استر شناخته می شود.در گذشته نوع دیگری از پت با نام pet-p در صنعت پوشاک مورد استفاده قرار می گرفت که استفاده از آن امروزه متوقف گردیده.
✔ در صنعت بسته بندی و مواد غذایی: این ماده در صنعت بسته بندی و غذایی با عنوان pet و یا رزین pet یاد می شود. از این پلیمر برای تولید انواع بطری ها ، انواع بسته بندی مواد غذایی مانند آب معدنی ، نوشابه ها، نوشیدنی ها ، بسته بندی برای روغن ها ، بسته بندی برای مواد و وسایل بهداشتی و دارویی و آرایشی استفاده می شود.
تولید بطری پت
فرآوری پت و تبدیل آن به بطری پت شامل دو مرحله ی اصلی می باشد. در زیر دو مرحله تولید بطری Pet را توضیح می دهیم.
✔ مرحله ی اول:
ماده پت توسط قالب گیرهای تزریقی و دستگاه های تزریق پلاستیک تبدیل به یک بطری های کوچک (همانند لوله های آزمایشگاهی) تبدیل می شود. تنها تفاوت این لوله ها با لوله های آزمایشگاهی ، علاوه بر جنس آن ها، این است که این بطری ها دز همین مرحله ی اول جای درب آن ها همراه با درب و شیارهایش تشکیل می شود. به این محصول به دست آمده ی اولیه بطری، اصطلاحا پریفور می گویند.
✔ مرحله دوم و نهایی:
در این مرحبه که شکل نهایی بطری شکل می گیرد، پرفورم تولید شده در مرحله ی قبلی ، مجددا گرم شده و کشیده می شود. این کار توسط دستگاه بادکن پت با باد گرم انجام می گیرد. این دستگاه ها با سرعت های بالا انواع بطری Pet را تولید می کنند
بررسی سمی بودن PET
PET ها به لحاظ بیولوژیکی خنثی می باشند. از این رو به صورت جلد و بسته بندی ای مطمئن و بی خطر برای انسان ها می باشند. این مواد اگرکه توسط انسان ها و حیوانات بلعیده شوند خطرناک نمی باشند و هیچ سمیتی ندارند و هیچ تهدیدی برای انسان ها در بر ندارند و تاکنون نیز گزارش نشده است.
مزایای استفاده و معایب استفاده ازPET
✔ یک مورد ساده ی استفاده از بطری های pet ، بازو بسته شدن راحت درب این بطری ها می باشد.
✔ قیمت ارزان آن ها نیز دلیل دیگر استفاده از این بطری هاست.می توان گفت که بطری های پت مشخصات پلاستیک های زیست تخریب پذیر را دارند و تنها در مدت 2سال اگر که زیر خاک بمانند،30 درصدشان تخریب می گردد.
✔ با این وجود راه حل بازیافت و تبدیل این مواد به مواد دیگر راه حلی منطقی برای این مساله است.
✔ بازیافت این بطری ها در اندازه های بسیار بالا ، باعث می شود تا صنایع پتروشیمی در تهیه و تولید مواد اولیه صرفه جویی نمایند.
✔ مجموعه های بازیافت کننده در مقایسه با کسانی که برای اولین بار اینمواد را تولید می کنند زحمت کمتری می کشند، همینطور در اثر بازیافت این محصولات گازهای گلخانه ای نیز کمتر تولید می شوند.
✔ سازمان غذا و داروی این محصولات به آنها نمره قبولی در ایمنی را داده. علت آن هم استفاده نکردن از فلزات سنگین به عنوان کاتالیزور می باشد.
✔ در تهیه این مواد از موادی نظیر اکسید آنتیموآن غیرفلزی استفاده می شود که خطر کمتری داشته و سلامت تولید کننده و مصرف کننده را به خطر نمی اندازد.
