بسته‌بندی دارویی یعنی فرآیند بسته‌بندی داروها در محافظت از آنها در طول زمانی که از تولید تا مصرف در اختیار هستند. این فرآیند شامل انتخاب مواد مناسب بسته‌بندی، طراحی و ساخت بسته‌بندی، برچسب‌زنی، و انجام آزمون‌های کنترل کیفیت بر روی بسته‌بندی است.
به عنوان مثال یکی از روش های بستن بندی محصولات موجود در بازار، استفاده از جعبه مقوایی و کارتنی می باشد. علاوه بر آن، ما شاهد بسته بندی های پلاستیکی نیز هستیم.
در عصر امروز، پیشرفت های چشمگیری در تکنولوژی و صنایع بسته بندی صورت گرفت و ما شاهد بسته بندی های متنوع و با کاربرد های متنوع می باشیم. این بسته بندی ها باعث می شوند تا محصول به صورت کاملا بهداشتی به مردم ارایه شود و همچنین محصولات و دارو ها را در برابر صدمات احتمالی نیز محافظت می کند. در این مقاله قصد داریم تا شما را تا حدودی با بسته بندی های دارو ها و انواع مختلف آن آشنا کنیم، پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
اهمیت بسته بندی داروها
حفظ کیفیت و ایمنی داروها: بسته‌بندی مناسب از داروها در برابر عوامل خارجی مانند نور، رطوبت، حرارت و اکسیژن محافظت می‌کند و از تخریب یا تغییرات شیمیایی در داروها جلوگیری می‌کند. این کار باعث حفظ کیفیت و ایمنی داروها تا زمان مصرف نهایی می‌شود.
ماندگاری و پایداری: بسته‌بندی داروها به ماندگاری و پایداری آنها کمک می‌کند. این امر بسیار مهم است زیرا بسیاری از داروها نیاز به شرایط خاص نگهداری دارند تا کیفیت و اثربخشی آنها حفظ شود.
حفظ بهداشت عمومی: بسته‌بندی داروها باعث جلوگیری از آلودگی و تماس با مواد غیرمجاز می‌شود که ممکن است اثرات جانبی ناخواسته در بیماران یا استفاده‌کنندگان دارو داشته باشد.
ارتقاء اطمینان مصرف‌کنندگان: بسته‌بندی صحیح داروها باعث افزایش اطمینان مصرف‌کنندگان نسبت به کیفیت و ایمنی دارو می‌شود.
اطلاعات مفید: بسته‌بندی داروها شامل برچسب‌ها و اطلاعات مربوط به دارو است که به مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا دارو را به درستی مصرف کنند و از عوارض جانبی یا مشکلات ممکن حاصل از استفاده نادرست دارو جلوگیری کنند.
قوانین و مقررات بهداشتی: بسته‌بندی داروها باید با قوانین و مقررات بهداشتی مربوطه سازگار باشد تا اطمینان حاکمیتی و کیفیت دارو تضمین شود.
نکات مهم در بسته‌بندی داروها
مواد استفاده شده: مواد بسته‌بندی باید با داروها سازگار و مناسب باشند و بتوانند از اثرات مخرب بیرونی محافظت کنند.
بهینه‌سازی و ماندگاری: بسته‌بندی باید شرایط مناسب نگهداری را برای داروها فراهم کند تا ماندگاری آنها تا مدت زمان مصرف حفظ شود.
سادگی و قابلیت استفاده: بسته‌بندی باید برای مصرف‌کنندگان ساده و قابل استفاده باشد تا از مشکلات در هنگام استفاده از داروها جلوگیری شود.
اطلاعات کافی: برچسب‌ها و اطلاعات روی بسته‌بندی باید اطلاعات کافی را درباره دارو (نام، دستورات مصرف، تاریخ انقضا و غیره) ارائه کنند.
حفظ از آلودگی: بسته‌بندی باید از آلودگی محیطی و میکروبی جلوگیری کند و بهداشت دارو را تا مصرف حفظ کند.
انواع مختلف بسته بندی دارویی کدام هستند؟
همان طور که می دانید محصولات دارویی در بسته بندی های متفاوتی شامل آمپول ها، ویال ها، نوار ها، بلیستر ها، سرنگ ها و... طبقه بندی می شوند. در واقع بسته بندی این محصولات جز یکی از مهم ترین مراحل تولید و ارایه محصول به بازار می باشد. این بسته بندی ها باید به نحوی صورت بگیرند که دارو را به سالم ترین نحو ممکن به دست مصرف کنندگان برسانند، بدون اینکه در شکل و یا ترکیب شیمیایی آن ها تغییر به وجود بیاید.
در این قسمت از مقاله قصد داریم تا در خصوص انواع مختلف بسته بندی دارویی صحبت کنیم.
آمپول ها: همان طور که حتما دیده اید، آمپول ها از یک ظرف کوچک شیشه ای و یا حتی گاهی پلاستیکی ساخته می شوند. این بسته بندی به گونه ای صورت می گیرد که مایع مورد تزریق در معرض هوا و یا دیگر عوامل خارجی قرار نگیرد و از طرفی استحکام لازم را داشته باشد و هنگام جا به جایی دچار شکستگی نشود.
ویال ها: ظروف شیشه ای و گاهی پلاستیکی می باشند که مواد دارویی به شکل مایع، جامد و یا پودر را در خود جا می دهند. ویال ها از نظر اندازه و حجم ذخیره ای نسبت به آمپول ها بزرگ تر می باشند.
بسته بندی های نواری: این نوع از بسته بندی در واحد دوز صورت می گیرد. یکی از مهم ترین مزیت های این نوع بسته بندی زیاد بودن عمر مفید می باشد و این امکان را به وجود می آورد تا بتوان به راحتی از هر مقدار به صورت جدا گانه محافظت به عمل آید.
بسته بندی های بلیستر ها: آن دسته از دارو ها که به شکل قرص و یا کپسول در حفره های تعبیه شده در پلاستیک ترموفرم هستند، جز این دسته از بسته بندی دارویی قرار می گیرند. البته همین بسته بندی نیز انواع مختلفی دارد که بستگی به شکل و حتی ترکیب شیمیایی آن صورت می گیرد.
بسته‌بندی بطری‌ها: داروهای مایع معمولاً در بطری‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی بسته‌بندی می‌شوند. این بسته‌بندی معمولاً برای داروهایی که به شکل مایع تولید می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسته‌بندی بطری‌ها به دلیل سادگی و قابلیت استفاده آسان برای بیماران مورد توجه است.
بسته‌بندی ظرف‌های بزرگ (Bulk Packaging): برخی داروها برای استفاده در مراکز بهداشتی یا بیمارستان‌ها به صورت محدود در ظروف بزرگ‌تر (مانند بشکه‌ها یا کیسه‌های بزرگ) بسته‌بندی می‌شوند و سپس در محلول‌های کم‌حجم تقسیم می‌شوند.
بسته‌بندی مخصوص حمل و نقل (Transport Packaging): برای حمل و نقل داروها به مناطق دیگر یا کشورها، بسته‌بندی‌های مخصوصی استفاده می‌شود که مقاومت لازم را در برابر شرایط مختلف حمل و نقل (مانند شوک، دما و رطوبت) داشته باشد.
بسته‌بندی ویژه برای داروهای حساس: برای داروهایی که حساس به نور، رطوبت، یا دما هستند، بسته‌بندی‌های ویژه‌تری استفاده می‌شود تا از تخریب و کاهش کیفیت داروها جلوگیری شود.
بسته‌بندی شریطی (Strip Packaging): برای داروهایی که به مقدار کمی مصرف می‌شوند مانند قرص‌های روزانه، بسته‌بندی شریطی که قابلیت باز شدن و بسته شدن دارد، استفاده می‌شود.
بسته‌بندی دوزبندی: برای داروهایی که نیاز به دوز متفاوت در طول درمان دارند، بسته‌بندی دوزبندی (دوزدار) مورد استفاده قرار می‌گیرد که به بیمار امکان می‌دهد دارو را با توجه به دستور پزشک مصرف کند.
بسته‌بندی تزریقی: برای داروهایی که به صورت تزریق وریدی یا زیرجلدی مصرف می‌شوند، بسته‌بندی‌های مناسب و بهداشتی تزریقی استفاده می‌شود.
بسته‌بندی برای استفاده بیمار در منزل: برخی داروها به صورت خاصی بسته‌بندی می‌شوند تا بیماران بتوانند آنها را به راحتی و بدون نیاز به کمک دیگران در خانه مصرف کنند.
مواد مورد استفاده در بسته بندی دارو ها شامل چه چیز هایی می باشند؟
شیشه: یکی از رایج ترین مواد مورد استفاده برای بسته بندی اولیه دارو ها شیشه می باشد، دلیل انتخاب شیشه این است که شیشه از لحاظ شیمیایی ماده ی خنثی می باشد و همچنین شفاف بودن آن باعث می شود بتوان درون ظرف دارو را به راحتی بازرسی کرد. اما از معایب آن می توان به ظرافت و شکنندگی آن اشاره کرد. همچنین شیشه نسبت به پلاستیک هزینه بر تر نیز می باشد. از شیشه برای بسته بندی ویال ها، آمپول ها، بطی های قطره چکان دار و شربت و.... استفاده می شود.
پلاستیک: معمولا از پلاستیک برای بسته بندی دارو ها در سطح های اولیه و ثانویه استفاده می کنند. از مزیت های استفاده از پلاستیک در بسته بندی دارو ها می توان به انعطاف پذیر بودن آن اشاره کرد. همچنین این ماده وزن کمی دارد و دارای هزینه های مقرون به صرفه تری نیز می باشد. از معایب این ماده نیز می توان به نفوذ پذیری بخار و گاز و همچنین داشتن سطح پایینی از واکنش پذیری با برخی مواد اشاره کرد.
- PET (Polyethylene Terephthalate): برای بطری‌های شفاف و محکم استفاده می‌شود.
- HDPE (High-Density Polyethylene): برای بطری‌ها و مخازن مقاوم در برابر آب و شوک مناسب است.
- LDPE (Low-Density Polyethylene): برای بسته‌بندی مناطق انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود.
- PP (Polypropylene): برای بسته‌بندی قرص‌ها، کپسول‌ها و بطری‌های دارای غطای محکم استفاده می‌شود.
فلز ها: برخی از فلز ها از جمله قلع، آلومینیوم و آلیاژ های آن ها نیز به عنوان بسته بندی در برخی انواع از دارو ها به کار می روند اما مشکل اصلی فلز ها واکنش پذیری زیاد آن ها می باشد.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم تا شما را با بسته بندی های دارویی آشنا کنیم. در ابتدا از اهمیت این نوع از دسته بندی صحبت کردیم و به انواع مختلف آن ها اشاره کردیم. در ادامه ی مقاله نیز به جنس های مختلف مواد به کار رفته در این بسته بندی ها پرداختیم.
در صورتی که شما عزیزان در زمینه ی انواع مختلف بسته بندی های دارویی نیاز به مشاوره و راهنمایی های بیشتری دارید می توانید با کارشناسان و متخصصان با تجربه ما در میلان پلاست ارتباط برقرار کنید. میلان پلاست یکی از معتبر ترین مراکز ارائه کننده انواع مختلف بسته بندی دارویی می باشد.
