اعداد و علائم حک شده روی ظروف پلاستیکی: شناخت و کاربردها

اگر تا به حال به ظروف پلاستیکی، بطری‌های نوشیدنی یا حتی نایلون‌ها دقت کرده باشید، ممکن است اعدادی را همراه با علائم بازیافت مشاهده کرده باشید. این اعداد نشانگر نوع پلاستیک استفاده شده در ساخت آن محصول هستند و در کنار علائم بازیافت، اطلاعات مهمی درباره قابلیت بازیافت، کاربرد و ایمنی آن‌ها ارائه می‌دهند. این سیستم شماره‌گذاری به نام "کد شناسایی رزین" (Resin Identification Code) شناخته می‌شود و به کمک آن می‌توان به بازیافت بهتر پلاستیک‌ها کمک کرد.

 این علامت‌ها به نام "کد های شماره‌گذاری پلاستیک" یا "Resin Identification Code (RIC)" شناخته می‌شوند و توسط اتحادیه صنایع پلاستیکی آمریکا (Plastics Industry Association) استاندارد شده‌اند. این کدها به صورت یک عدد بین 1 تا 7 همراه با یک نماد بازگشت پذیری (مثل چرخ دو پوشش رنگی) نمایش داده می‌شوند.

کدهای شناسایی پلاستیک (Resin Identification Code)

1.PET (پلی‌اتیلن ترفتالات)

کد 1: این نوع پلاستیک بیشتر در بطرهای پت، جار پت، پریفرم، بطری‌های آب، نوشابه، بطری‌های روغن و سایر نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. PET به دلیل شفافیت بالا، مقاومت به ضربه، و عدم جذب رطوبت در صنایع غذایی و نوشیدنی بسیار پرطرفدار است.

قابلیت بازیافت: PET یکی از بازیافت‌پذیرترین پلاستیک‌ها است. از آن برای تولید فیبرهای مصنوعی، بطری‌های جدید و محصولات دیگر مانند پارچه، فرش و حتی لباس‌های ورزشی استفاده می‌شود.

2.HDPE (پلی‌اتیلن با چگالی بالا)

کد 2: این نوع پلاستیک مقاوم و سخت است و به طور گسترده در تولید بطری‌های شیر، مواد شوینده، بسته‌بندی مواد غذایی و نایلون‌های سنگین استفاده می‌شود. HDPE به دلیل استحکام و مقاومت به مواد شیمیایی در صنایع بسته‌بندی بسیار کاربرد دارد.

قابلیت بازیافت: HDPE به راحتی بازیافت می‌شود و می‌توان از آن برای ساخت لوله‌های پلاستیکی، گلدان‌ها، سطل‌های زباله، و بطری‌های جدید استفاده کرد. این نوع پلاستیک زیست‌پذیر و محیط زیست‌دوست‌تر است.

3.PVC (پلی‌وینیل کلراید)

کد 3: PVC بیشتر در لوله‌های آب، کف‌پوش‌های پلاستیکی، و برخی بطری‌های شفاف استفاده می‌شود. این نوع پلاستیک به دلیل مقاومت بالا به مواد شیمیایی و همچنین انعطاف‌پذیری در صنایع ساخت و ساز و پزشکی محبوب است.

قابلیت بازیافت: بازیافت PVC پیچیده‌تر است و به دلیل وجود مواد افزودنی در ساخت آن، ممکن است برای بازیافت مناسب نباشد. با این حال، می‌توان از آن برای تولید محصولات صنعتی مانند لوله‌ها و برخی قطعات ساختمانی استفاده کرد.

4.LDPE (پلی‌اتیلن با چگالی کم)

کد 4: این نوع پلاستیک نرم و منعطف است و در تولید کیسه‌های پلاستیکی، بسته‌بندی مواد غذایی، و فیلم‌های کششی مورد استفاده قرار می‌گیرد. LDPE به دلیل انعطاف‌پذیری و سبک بودن در صنایع بسته‌بندی و حمل و نقل کاربرد زیادی دارد.

قابلیت بازیافت: LDPE کمتر از سایر پلاستیک‌ها بازیافت می‌شود، اما در بسیاری از مناطق از آن برای تولید محصولات مانند کیسه‌های پلاستیکی بازیافتی و برخی بسته‌بندی‌های جدید استفاده می‌شود.

5.PP (پلی‌پروپیلن)

کد 5: PP یکی از پلاستیک‌های مقاوم به حرارت است که بیشتر در ساخت ظروف غذایی، نی‌های نوشیدنی، و قطعات خودرو استفاده می‌شود. این پلاستیک به دلیل مقاومت به حرارت و مواد شیمیایی در صنایع خودروسازی و بسته‌بندی بسیار کاربردی است.

قابلیت بازیافت: پلی‌پروپیلن به خوبی قابل بازیافت است و از آن برای تولید محصولات متنوعی از جمله قطعات پلاستیکی خودرو، وسایل باغبانی، و ظروف پلاستیکی جدید استفاده می‌شود.

6.PS (پلی‌استایرن)

کد 6: پلی‌استایرن که به عنوان "فوم" یا "استایروفوم" نیز شناخته می‌شود، در تولید ظروف یکبار مصرف، بسته‌بندی محصولات و فوم‌های عایق استفاده می‌شود. PS به دلیل وزن سبک و قابلیت عایق‌بندی حرارتی در صنایع غذایی و ساخت و ساز پرکاربرد است.

قابلیت بازیافت: بازیافت PS دشوار است، اما با تلاش‌های بیشتر برای مدیریت پسماندهای پلاستیکی، فوم‌های پلی‌استایرن به محصولات بازیافتی نظیر قاب‌های عکس و عایق‌های ساختمانی تبدیل می‌شوند.

7.سایر پلاستیک‌ها (Other)

کد 7: این کد نشان‌دهنده پلاستیک‌هایی است که در دسته‌های دیگر قرار نمی‌گیرند، مانند پلی‌کربنات، نایلون، و پلاستیک‌های قابل‌تجزیه. این پلاستیک‌ها در تولید دیسک‌های فشرده، قطعات خودرو، و برخی محصولات پزشکی استفاده می‌شوند.

قابلیت بازیافت: پلاستیک‌های کد 7 به دلیل ترکیب پیچیده‌شان کمتر قابل بازیافت هستند، اما برخی از آن‌ها، مانند پلاستیک‌های زیستی، قابلیت تجزیه در محیط زیست را دارند و به همین دلیل دوستدار محیط زیست محسوب می‌شوند.

مثلث بازیافت و کدهای بازیافت پلاستیک

مثلث بازیافت که به عنوان نماد بین‌المللی بازیافت شناخته می‌شود، نمادی از چرخه بازگشت مواد به فرآیند تولید و مصرف مجدد است. این مثلث از سه فلش تشکیل شده که به سمت یکدیگر در حال چرخش هستند و نشان‌دهنده این است که مواد قابل بازیافت می‌توانند به چرخه تولید بازگردند و دوباره مورد استفاده قرار گیرند.

این نماد به طور گسترده‌ای بر روی محصولات پلاستیکی مانند بطری‌ها، ظروف نگهداری غذا و نایلون‌ها دیده می‌شود و معمولاً درون آن یک عدد وجود دارد که نوع خاص پلاستیک مورد استفاده را مشخص می‌کند.

این عدد به نام کد شناسایی رزین (Resin Identification Code) شناخته می‌شود و نوع پلاستیک و قابلیت بازیافت آن را نشان می‌دهد. این سیستم شماره‌گذاری که از 1 تا 7 است، به‌طور خاص برای طبقه‌بندی پلاستیک‌ها طراحی شده است.

به کمک این کدها، شرکت‌های بازیافت می‌توانند به‌راحتی نوع پلاستیک را تشخیص داده و فرآیندهای مناسب بازیافت را اجرا کنند. هر پلاستیک ویژگی‌های خاص خود را دارد. برخی از پلاستیک‌ها مانند PET (کد 1) به‌راحتی بازیافت می‌شوند و در بسیاری از محصولات جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که برخی دیگر مانند پلاستیک‌های کد 7 به دلیل ترکیب پیچیده و استفاده از مواد مختلف، بازیافت کمتری دارند و اغلب به بازیافت محدودتری نیاز دارند.

هدف از درج این کدها، آگاهی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از نحوه مدیریت بهتر پسماندها و کمک به حفظ محیط زیست است. مصرف‌کنندگان با توجه به این کدها می‌توانند محصولات پلاستیکی را به درستی تفکیک کنند و به کاهش آلودگی محیط زیست و بهره‌وری در منابع طبیعی کمک کنند.

استفاده از این سیستم استاندارد در سراسر جهان کمک کرده است تا فرآیند بازیافت مواد به صورت هماهنگ و کارآمد اجرا شود، و با افزایش آگاهی عمومی درباره این کدها، امکان بازگشت بیشتر مواد به چرخه تولید و کاهش میزان ضایعات پلاستیکی فراهم شده است.

نتیجه‌گیری

آگاهی از اعداد و علائم روی ظروف پلاستیکی نه تنها به شما کمک می‌کند که از ایمنی و مناسب بودن این محصولات در مصارف مختلف آگاه شوید، بلکه می‌تواند نقش مهمی در مدیریت و بازیافت پلاستیک‌ها ایفا کند. هر پلاستیک بر اساس نوع مواد اولیه و فرآیند تولید، قابلیت بازیافت خاص خود را دارد، بنابراین استفاده مجدد از محصولات پلاستیکی و شناخت کدهای شناسایی آن‌ها می‌تواند در کاهش آلودگی محیط زیست موثر باشد.