پریفرم های پلاستیکی PET plastic preforms محصولات نیمه تمام مورد استفاده در ساخت بطری ها و ظروف PET (پلی اتیلن ترفتالات) هستند. این پریفرم‌ها به عنوان شکل اولیه بطری پت قبل از انجام فرآیندهای قالب‌گیری دمشی یا قالب‌گیری کششی برای ایجاد بطری‌های PET مورد استفاده قرار میگرند.
پریفرم PET به عملکرد مواد PET (پلی اتیلن ترفتالات) اشاره دارد. PET یکی از متداول‌ترین پلیمرها است که در صنعت پلاستیک برای تولید بطری‌ها، فیلم‌ها، الیاف و سایر محصولات پلاستیکی استفاده می‌شود. پریفرم PET به مجموعه خصوصیات و عملکرد این پلیمر اشاره دارد که در طول فرآیندهای تولید، پردازش و کاربرد مشخص می‌شود.
تولید بطری‌ها و ظروف پلاستیکی از جمله فعالیت‌های اصلی در صنایع بسته‌بندی و مواد غذایی است. با توجه به نیاز به جایگزینی برای شیشه، پریفرم PET به عنوان یک جایگزین مناسب برای شیشه مطرح شده است. این پلاستیک با ویژگی‌های شفافیت، مقاومت مکانیکی، و قابلیت بازیافت مناسب، به یک انتخاب محبوب برای بطری‌سازی تبدیل شده است.
پریفرم پت چیست
تا به حال به این فکر کرده اید که این همه ظرفهای رنگارنگ و گوناگون نگهداری مواد غذایی که در بازار می بینیم، از چه طریق ساخته می شوند و چگونه پلاستیک به شکل یک بطری نوشابه یا به شکل یک ظرف جذابِ عسل در می آید؟ معمولا برای شکل‌دهی به پلاستیک از قالب هایی به نام پریفرم استفاده می شود.
پریفرم قطعه ای است با ظاهری خاص شبیه به لوله آزمایش، شفاف و دارای سطحی هموار که محصول واسط در مجموعه فرایندهای تبدیل گرانول پلی اتیلن ترفتالات (PET) به بطری می باشد. اگر چه این محصول ظاهری بسیاری شبیه به شیشه دارد اما مانند شیشه شکننده نیست و جداره های مقاوم آن امکان مناسبی برای حمل ونقل در اختیار قرار می دهد .در تعیین مقاومت جداره بطری پت ، انتخاب پریفرم مناسب تاثیرگذار ترین عامل است.
ظاهر و عملکرد و سایر ویژگی های بطری هریک به نحوی متاثر از این انتخاب خواهند بود.
پریفرم بطری پلاستیکی به عنوان مرحله حیاتی در فرآیند تولید بطری‌های PET، اساسی برای تولید بطری‌های با کیفیت و عملکرد عالی است. کیفیت و استاندارد پریفرم‌ها تأثیر مستقیمی بر کیفیت و عملکرد بطری‌های نهایی دارد و از اهمیت بسیاری در صنایع بسته‌بندی و نوشیدنی‌سازی برخوردار است.
هدف از تولید انواع پریفرم پت چیست
- سهولت تولید و فرآوری
- کاهش هزینه تولید
- سبکی و مقاومت در برابر شکستن
- امکان بازیافت
- بسته‌بندی استاندارد برای محصولات
با توجه به مزایای فوق، تولید انواع پریفرم‌های PET از جمله موارد حیاتی در صنعت بطری‌سازی به منظور تولید بطری‌های با کیفیت، اقتصادی و محیط‌زیستی می‌باشد.
قالب پریفرم چیست؟
قالب پریفرم PET یک ابزار حیاتی در صنعت بطری‌سازی است که برای تولید پریفرم‌های PET (پلی اتیلن ترفتالات) استفاده می‌شود. پریفرم‌ها، قطعات پیش‌تغلیظ شده از مواد PET هستند که در فرآیند ساخت بطری‌های پلاستیکی به کمک فرآیند سرکشی (Blow Molding) به شکل نهایی بطری تبدیل می‌شوند.
ظرفهای خوراکی‌ها با تزریق ماده‌ی پلاستیک به داخل قالب پریفرم به شکل‌های زیبا و گاها هیجان‌انگیز در می‌آیند. معمولا پلاستیکی که در این قالب ریخته می شود پلی اتیلن ترپتالات (PET) نام دارد، به همین خاطر بیشتر اوقات به قالب های پریفرم، قالب های پریفرم PET گفته می شود.
این قالب ها معمولا از ترکیب فولاد و کربن یا آلیاژ فولاد ساخته می شوند و بسیار مستحکم هستند. علت این استحکام این است محصول نهایی سطوح مستحکمی داشته باشد در برابر فشار پایدار بماند تا قبل از رسیدن به مشتری بدریخت و بی‌شکل نشود.
معمولا برای اینکه مواد پلاستیکی انعطاف‌پذیری لازم را به دست بیاورند تا با ورود به این قالب شکل‌پذیر شوند، باید به آن ها حرارت داده شود و تحت فشار خاصی قرار بگیرند. در واقع نیروی فشار است که پلاستیک را به سمت حفره ی قالب می فرستد و آن را محبوس می‌کند تا شکل قالب را به خوبی به خود بگیرد.
می توان گفت محصول نهایی استحکام خود را مدیون نیروی فشار است. همچنین این قالب باید به دارای سطوح کاملا صیقلی باشد تا محصول نهایی شکل منظمی داشته باشد و بیرون آوردن آن از قالب به سادگی انجام شود.
معمولا قالب های پریفرم به دو نیمه تقسیم می شوند. در زیر هر یک از این بخش ها ظروفی قرار داده می شود. در این ظروف، با دریل سوراخ هایی ایجاد می کنند. این سوراخ ها را برای عبور بخار و آب خنک در این دو بخش تعبیه می‌کنند.
تولید پریفرم یک بخش اساسی در فرایند تولید بطری پت است. وجود این محصول واسط مزایای قابل توجهی از جمله در هزینه ها ، ملاحظات زیست محیطی ، بهره وری و انعطاف پذیری در تولید ایجاد کرده است.
پریفرم پت راه تولید بطری های خالص ، متنوع و باکیفیت ، بهداشتی و شفاف چون شیشه را هموار کرده و در عین حال بدون هیچ تاثیرگذاری از نظر بو و طعم ، امکان بسته بندی انواع محصولات غذایی را فراهم می کند.
پریفرم پت در یک فرآیند قالب گیری با قالبی که بر اساس نیاز عمومی مصرف کنندگان طراحی شده است ساخته می شود .با وجود پریفرم ، تولید بطری های پت با ظواهر کاملا متنوع و بر اساس طراحی های متفاوت مطابق خواست و نیاز هر مشتری به سهولت و به کمک یک فرآیند قالب گیری بادی کششی قابل تحقق است. البته دهانه پریفرم تنها قسمتی است که در حین قالب گیری بادی تغییری نمی کند ، لذا یکی از روش های طبقه بندی انواع پریفرم ، دسته بندی بر اساس نوع دهانه آن ها می باشد .
آشنایی با انواع پلاستیک مورد استفاده در قالب پریفرم
در قالب پریفرم PET (Preform Mold) برای تولید پریفرم‌های PET (پلی اتیلن ترفتالات) از انواع خاصی از پلاستیک‌ها استفاده می‌شود که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:
۱. PET (پلی اتیلن ترفتالات)
PET یا پلی اتیلن ترفتالات، ماده اصلی استفاده شده در تولید پریفرم‌های PET برای بطری‌سازی است. این نوع پلاستیک به دلیل ویژگی‌هایی مانند شفافیت، مقاومت مکانیکی، مقاومت در برابر شوک، و قابلیت بازیافت مناسب، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. PETG (پلی اتیلن ترفتالات گلیکول)
PETG نیز یک نوع پلاستیک PET است که با افزودن گلیکول به ساختار PET، ویژگی‌هایی بهتری نظیر انعطاف‌پذیری و ضربه‌پذیری بیشتر دارد. PETG نیز در برخی موارد به جای PET برای تولید پریفرم‌ها استفاده می‌شود.
۳. APET (پلی اتیلن ترفتالات استریت)
APET یک نوع پلاستیک PET است که دارای ویژگی‌های شفافیت بالا و مقاومت در برابر حرارت است. این نوع پلاستیک برای تولید پریفرم‌ها و سایر محصولات پلاستیکی استفاده می‌شود.
4. PETE (پلی اتیلن ترفتالات گیره‌دار)
PETE نیز یک نوع پلاستیک PET است که معمولاً برای تولید پریفرم‌ها و بطری‌های مخصوص بسته‌بندی مواد خوراکی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. این نوع پلاستیک دارای ویژگی‌های مانند شفافیت، مقاومت در برابر شوک، و قابلیت بازیافت است.
این انواع پلاستیک‌ها، به دلیل ویژگی‌های مختلفی که دارند، برای تولید پریفرم‌های PET در صنعت بطری‌سازی و بسته‌بندی پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب نوع مناسب پلاستیک بر اساس نیازهای کاربردی و مشخصات فنی محصول نهایی از اهمیت بالایی برخوردار است تا بهترین عملکرد و کیفیت در تولید بطری‌های پلاستیکی به دست آید.
کاربرد قالب پریفرم
بیشترین استفاده ی این قالب در صنعت نوشیدنی و تولید بطری پت است. در روند تولید ظروفی همچون بطری‌ها، قالب پریفرم حرارت داده شده و به آن هوای فشرده دمیده می شود تا بطری (یا محفظه) به اندازه ی دلخواه شما انبساط پیدا کند.
به همین دلیل قالب های پریفرم در بسته‌بندی، حمل و نقل و ذخیره‌سازی آب معدنی، انواع آب میوه ها، محصولات لبنیاتی، نوشابه ها، سس ها، روغن ها و انواع محصولاتی که دارای بطری ها یا محفظه هایی پلاستیکی هستند کاربرد دارند. همچنین برای بسته‌بندی برخی از مواد غذایی که در ظروف پلاستیکی نگهداری می شوند، مثل مربا، عسل، حبوبات و ... هم از این قالب ها استفاده می شود.
استفاده از این قالب برای ساخت قطعه های ظریف و حساس عالی است. اگر دیگر تکنیک های ساخت بطری را در نظر بگیرید، می بینید که استفاده از پریفرم باعث می شود بتوانید حتی جزئیات بسیار ریز را هم به طرح محصول خود اضافه کنید.
زمانی که یک قالب ساخته شد، می توان با استفاده از آن یک محصول را چندین بار با همان خصوصیات تولید کرد. تا هنگامی که از این قطعات به خوبی مراقبت شود، شما می توانید از عمر طولانی آن ها مطمئن باشید.
خواص و ویژگی‌های پریفرم PET
۱. شفافیت: پریفرم‌های PET دارای شفافیت بالا هستند که این امکان را فراهم می‌کند تا محتوای داخلی بطری‌های پلاستیکی قابل مشاهده باشد. این ویژگی بسیار مهم برای بطری‌هایی است که نیاز به نمایش محتوا دارند، مانند آب معدنی و نوشیدنی‌ها.
۲. مقاومت مکانیکی: پریفرم‌های PET دارای مقاومت مکانیکی مناسبی هستند که باعث می‌شود بطری‌های تولید شده از آنها به خوبی در برابر ضربه و فشار مقاومت کنند.
۳. سبکی: PET یک پلاستیک سبک است که منجر به کاهش وزن بطری‌های پلاستیکی می‌شود. این ویژگی می‌تواند هزینه‌های حمل و نقل و مواد مورد استفاده را کاهش دهد.
۴. قابلیت بازیافت: PET به راحتی قابل بازیافت است که این ویژگی از لحاظ محیطی بسیار مهم است. بازیافت PET به اقتصاد مدیریت پسماند و کاهش استفاده از منابع طبیعی کمک می‌کند.
۵. مقاومت در برابر شوک حرارتی: PET دارای مقاومت مناسبی در برابر شوک حرارتی است که باعث می‌شود بطری‌های تولید شده از آن، در شرایط حرارتی مختلف قابل استفاده باشند.
۶. پذیری رنگ‌ها و پوشش‌ها: PET به خوبی رنگ‌ها و پوشش‌های مختلف را پذیرفته و نگهداری می‌کند که این امکان را به تولید بطری‌های با ظاهر و طراحی متنوع می‌دهد.
از طریق استفاده از پریفرم PET در صنعت بطری‌سازی، بطری‌های پلاستیکی با ویژگی‌های مطلوبی تولید می‌شوند که از نظر شکل، شفافیت، مقاومت، و بازیافت پذیری، انتخاب ایده‌آلی برای بسته‌بندی محصولات مختلف می‌باشند.
کاربردهای قالب پریفرم PET در صنعت بطری‌سازی
۱. تولید بطری‌های آب معدنی و نوشیدنی‌ها: قالب پریفرم PET برای تولید بطری‌های آب معدنی، نوشیدنی‌ها، عصایر و نوشیدنی‌های دیگر استفاده می‌شود که در بازار مصرفی عرضه می‌شوند.
۲. بطری‌های روغن و ادویه‌جات: بطری‌های روغن آشپزی، ادویه‌جات، سس‌ها و محصولات غذایی دیگر نیز با استفاده از قالب پریفرم PET تولید می‌شوند.
۳. بطری‌های بهداشتی و آرایشی: قالب پریفرم PET برای تولید بطری‌های شامپو، لوسیون، صابون مایع، ادکلن و سایر محصولات بهداشتی و آرایشی نیز استفاده می‌شود.
۴. بطری‌های دارویی: بطری‌های دارویی و محصولات پزشکی نیز با استفاده از قالب پریفرم PET تولید می‌شوند که دارای ویژگی‌های مناسب برای این کاربردها می‌باشند.
استفاده از قالب پریفرم PET به عنوان یک قسمت حیاتی در فرآیند تولید بطری‌های پلاستیکی امکان تولید بطری‌های با کیفیت و با قیمت مناسب را فراهم می‌کند. با توجه به اهمیت این قالب در صنعت بطری‌سازی، بهبود طراحی و عملکرد آنها می‌تواند به بهبود کلی فرآیند تولید و کاهش هزینه‌ها کمک کند.
انواع پریفرم پت
در صنعت بطری‌سازی و استفاده از پریفرم PET (پلی اتیلن ترفتالات)، انواع مختلفی از پریفرم‌ها وجود دارد که بر اساس ویژگی‌های مورد نیاز بطری‌های نهایی، تنوع زیادی دارند. این انواع شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. پریفرم رنگی (Colored Preform): پریفرم‌های رنگی حاوی رنگ‌های مختلفی هستند که به طور مستقیم در فرآیند تزریق رنگ‌دار شده و در نهایت بطری‌های رنگی تولید می‌شوند. این نوع پریفرم‌ها برای بطری‌هایی که نیاز به رنگ بوده و یا برای تبلیغات و تمایز بطری‌ها از یکدیگر استفاده می‌شوند.
۲. پریفرم شفاف (Clear Preform): پریفرم‌های شفاف دارای ویژگی شفافیت بالا هستند که به دلیل نیاز به دیدن محتوای داخلی بطری‌ها (مثلاً آب معدنی یا نوشیدنی‌ها) استفاده می‌شوند. این نوع پریفرم‌ها برای بطری‌هایی با محتوای شفاف و صاف مناسب هستند.
۳. دسته‌های بطری (Bottle Handles): برخی از پریفرم‌ها دسته‌های بطری را شامل می‌شوند که برای بطری‌هایی با طراحی خاص و نیاز به دستگیره مناسب استفاده می‌شوند. این دسته‌ها پس از فرآیند سرکشی به بطری اضافه می‌شوند.
۴. پریفرم‌های گازبند (Carbonated Preforms): برخی از پریفرم‌ها برای بطری‌هایی که به منظور بسته‌بندی مشروبات گازدار (مثل نوشابه‌ها) مورد استفاده قرار می‌گیرند، طراحی شده‌اند. این پریفرم‌ها باید مقاومت مناسبی در برابر فشار داشته باشند.
۵. پریفرم‌های آب‌بند (Non-Carbonated Preforms): برای بطری‌هایی که محتوایی غیر از گازدار (مثل آب معدنی یا آب معمولی) دارند، از پریفرم‌های آب‌بند استفاده می‌شود. این پریفرم‌ها برای بطری‌هایی با فشار داخلی کمتر طراحی شده‌اند.
۶. پریفرم‌های جار (Jar Preforms): برای تولید بطری‌های جار شکل، که معمولاً برای بسته‌بندی محصولاتی مانند مربا، عسل، خیارشور و... استفاده می‌شوند، از پریفرم‌های جار استفاده می‌شود. این بطری‌ها عموماً شکل چهارگوشی دارند و نیاز به پریفرم‌های خاصی دارند.
پریفرم جار بر اساس اندازه دهانه
با توجه به اندازه‌های دهانه‌های مختلف پریفرم‌ها که برای تولید بطری‌های PET استفاده می‌شوند، می‌توان به توضیحات زیر اشاره کرد.
۱. پریفرم با دهانه ۲۸ میلی‌متر:
- وزن: از ۱۱ گرم تا ۵۵ گرم
- کاربرد: بطری‌های آب معدنی، نوشابه، آبمیوه و سایر نوشیدنی‌ها
۲. پریفرم با دهانه ۴۵ میلی‌متر:
- وزن: از ۶۰ گرم تا ۱۰۵ گرم
- کاربرد: بطری‌های با ظرفیت بالا مانند بطری‌های آبمیوه و نوشیدنی‌های دیگر
۳. پریفرم با دهانه ۳۸ میلی‌متر:
- وزن: از ۱۵/۵ گرم تا ۶۳ گرم (دو رزوه و سه رزوه)
- کاربرد: بطری‌های آبمیوه، شیر، نوشیدنی‌های گازدار و سایر محصولات بسته‌بندی شده
۴. پریفرم با دهانه ۳۰ میلی‌متر:
- وزن: از ۱۱ گرم تا ۳۱ گرم
- کاربرد: بطری‌های آب معدنی با دهانه نرمال یا Short Neck
۵. پریفرم با دهانه ۲۴ میلی‌متر:
- وزن: از ۲۰ گرم تا ۳۱ گرم
- کاربرد: بطری‌های آرایشی، بهداشتی و محصولات شوینده
۶. پریفرم با دهانه ۱۸ میلی‌متر:
- وزن: از ۶ گرم تا ۱۱ گرم
- کاربرد: بطری‌های اسانس، دارویی و محصولات بهداشتی
۷. پریفرم با دهانه ۶۰ میلی‌متر:
- وزن: از ۱۳۰ گرم تا ۲۳۰ گرم
- کاربرد: بطری‌های جار بزرگ مانند بطری‌های عسل و خیارشور
۸. پریفرم با دهانه ۵۰ میلی‌متر:
- وزن: از ۲۵ گرم تا ۶۰ گرم
- کاربرد: بطری‌های جار متوسط
۹. پریفرم با دهانه ۷۰ میلی‌متر:
- وزن: از ۷۰ گرم تا ۱۲۰ گرم
- کاربرد: بطری‌های جار بزرگ و بسته‌بندی محصولات خوراکی
۱۰. پریفرم با دهانه ۹۰ میلی‌متر:
- وزن: از ۱۲۰ گرم تا ۲۵۰ گرم
- کاربرد: بطری‌های جار بزرگ و بسته‌بندی محصولات خوراکی
انتخاب پریفرم‌ها بر اساس اندازه دهانه و وزن، به تولید بطری‌های با کیفیت و با استفاده در صنایع مختلف کمک می‌کند. هر نوع پریفرم برای کاربردهای خاص و محصولات مختلف مناسب استفاده می‌شود.
به طور خلاصه، پریفرم های پلاستیکی PET نقش مهمی در صنعت بسته بندی ایفا می کنند و روشی همه کاره و کارآمد برای تولید بطری ها و ظروف PET را ارائه می دهند که در بخش های مختلف از جمله غذا و نوشیدنی، مراقبت های شخصی، محصولات خانگی و دارویی استفاده می شوند. طراحی دقیق، خواص مواد، و سازگاری با فن‌آوری‌های قالب‌گیری بادی آنها را به اجزای ضروری در فرآیندهای تولید بسته‌بندی مدرن تبدیل می‌کند.
